English French German Spain Italian Dutch Russian Portuguese Japanese Korean Arabic Chinese Simplified
Renowacja radii
Renowacja i naprawa historycznych urządzeń radiowo-elektronicznych; naprawa radia, renowacja radia; naprawa anten

Napęd skalowy

Odbiornik Telefunken D 860 WK - napęd skalowy

Podczas renowacji mojego odbiornika Telefunken D860 WK zmuszony byłem odtworzyć zniszczony i zdekompletowany napęd skalowy. W obliczu stopnia trudności, związanego z rozszyfrowaniem zasady jego działania sięgnąłem po pomoc do Internetu z nadzieją, że znajdę tam potrzebne wskazówki. Zamiast tego znalazłem jedynie rozpaczliwe prośby o pomoc w rozwiązaniu tego problemu. Poniższy opis dedykuję wszystkim Kolegom w niedoli.

    Specyfika napędu skalowego

W klasycznym napędzie skali na osi kondensatora strojeniowego (agregatu) o kącie obrotu 180o zamontowane jest koło o średnicy D wynikającej z długości przesuwu wskazówki skali.
Przy kącie obrotu 180o długość drogi przesuwu wskaźnika równa się L=1/2πD.
W celu uniemożliwienia wzajemnego przesunięcia linki względem koła agregatu, linka jest zamocowana do koła, bądź jej poczatek i koniec są mocowane do koła wraz z napinającą sprężyną (w pozostałych wypadkach sprężyna napinająca łączy obydwa końce linki). W odbiorniku Telefunken D 860 WK odległość pomiedzy początkiem i końcem skali wynosi 40cm, z czego wynika, że przy kącie obrotu agregatu równym 180o, średnica koła musiałaby wynosić ponad 25cm!
Ponieważ zamontowanie tak dużego koła było niemożliwe z powodu braku miejsca, konstruktor – wykorzystując zasadę maszyn prostych (wielokrążka) – zastąpił koło mocowane do osi agregatu ramieniem (2) z dwoma rolkami: lewą (3) i prawą (4). Ramię to jest mocowane na stałe do osi agregatu przy pomocy połączeń śrubowych. Dodatkowo, na osi agregatu umieszczone są dwa swobodnie obracające się koła (5) i (6) z szerokim rowkiem prowadzącym linkę napędową.
Pozostały układ rolek służy do właściwego prowadzenia linki napędu skali.

  Przed założeniem linki napędu należy:

  • a) oczyścić i nasmarować wszystkie osie rolek i kół pośredniczących, zapewniając ich swobodny obrót;

  • b) zapewnić swobodny obrót kół zamontowanych na osi agregatu, zarówno względem osi, jak   i samych siebie;

  •    c)  trwale zamocować ramię 2 z rolkami 3 i 4 do osi agregatu tak, by dla Cmax przyjęło pozycję pionowo do góry (godz.12), zaś dla Cmin – pionowo w dół (godz.6). Wkręty mocujące należy po dokręceniu zabezpieczyć lakierem.

   Założenie linki napędu skalowego (zob. fotografie z numeracją elementów):

  • a) na lince o średnicy 1mm i długosci ok.2,5m należy wykonać pętelkę i założyć ją na zaczep  górny A;

  • b) ustawić ramię 2 do góry (godz.12) i unieruchomić np. przy pomocy twardej gąbki;

  • c) poprowadzić linkę pionowo w dół i opasać na kole 5 (wewnętrznym) przeciwnie do ruchu wskazówek zegara, następnie założyć na rolkę 4 ramienia 2 i umieścić na kole 6, opasując w dół zgodnie z ruchem wskazówek zegara i założyć przeciwnie do ruchu wskazówek zegara na rolkę 1, a następnie zgodnie z ruchem wskazówek zegara założyć na rolkę 8; dalej – przeciwnie do ruchu wskazówek zegara na koło powrotne 12 , od dołu na rolkę 11 i przeciwnie do ruchu wskazówek zegara  2-krotnie opasać tulejkę napędową 10 i wreszcie – przeciwnie do ruchu wskazówek zegara – na rolkę 9. Z rolki 9 pionowo do góry na koło 6 (zgodnie z ruchem wskazówek zegara), dalej poprzez rolkę 3 ramienia 2 – przeciwnie do ruchu wskazówek zegara – przenieść linkę na   koło 5 przeciwnie do ruchu wskazówek zegara;

  • d) luźno zwisający z koła 5 koniec linki obciążyć i delikatnie kręcić osią napędu skalowego w celu ułożenia się linki i usunięcia luzów;

  • e) przy okazji sprawdzamy prawidłowość kierunku przesuwania się linki oraz pracę kół 5 i 6 ;  w prawidłowo założonym napędzie, koło 5 powinno być nieruchome w trakcie kręcenia osią napędu, natomiast koło 6 powinno wykonać pełny obrót przy zmianie położenia z Cmax do Cmin;

  • f) po usunięciu luzów i prawidłowym naprężeniu linki, mocujemy ją do zaczepu dolnego B   z napinaczem oraz ponownie sprawdzamy prawidłowść działania całego napędu;

  • g) ciekawą cechą takiego sposobu realizacji napędu jest fakt, że obydwa końce linki są zamocowane do nieruchomych punktów.

        Uwaga końcowa:

Na podstawie własnych doświadczeń sugeruję, by założenie napędu skalowego w tym odbiorniku wykonać po jego wstępnym uruchomieniu i sprawdzeniu, czy na zakresach DSK (LMK) nie występuje zjawisko wzbudzania się (relaksacje o czasie powtarzania od kilku do kilkunastu sekund w zależności od zakresu i pojemności  agregatu).
Zjawisko to może występować szczególnie w odbiornikach, które przechowywane są w warunkach dużej wilgoci, powodującej korozję niefortunnie wykonanych połączeń masy pomiędzy platformą amortyzującą agregat strojeniowy a chassis (konstruktorom Telefunkena też zdarzało się popełniać błędy).
Połączenie miedzianych taśm ze stalowym, nie galwanizowanym chassis przy pomocy aluminiowych nitów, powoduje w warunkach wilgoci przyspieszoną korozję spowodowaną niewłaściwym doborem potencjałów elektrochemicznych. W konsekwencji pojawia się pasożytnicza oporność zespolona pomiędzy punktem wspólnym sekcji kondensatora strojeniowego a chassis i w efekcie pasożytnicze oscylacje.
Usunięcie tego uszkodzenia wymaga całkowitego demontażu agregatu strojeniowego wraz z amortyzującą podstawą. Następnie należy usunąć wszystkie połączenia (6 punktów) z chassis i po nagwintowaniu wykonać nowe metodą przykręcenia śrubami M3 (zob. zdjęcie) oraz ponownie zamontować platformę nośną wraz z amortyzatorami i kondensatorem strojeniowym.
Po sprawdzeniu, że oscylacje (stuki) ustapiły i odbiornik stroi się prawidłowo, można przystąpić do założenia napędu skalowego.
 
Życzę powodzenia, a w razie pytań proszę o kontakt.